Intervistë e redaktores italiane të EJO’s, Natascha Fioretti me Elihu Katz, profesor dhe ekspert i njohur në fushën e shkencave të komunikimit.

Jemi duke përjetuar një kohë të vështirë dhe mjaft të veçantë, si në aspektin ekonomik dhe në atë politik. Ç’mendoni ju për ndryshimet më të rëndësishme të masmedias dhe komunikimit publik?

Vërtet, sot po përjetojmë daljen në skenë të mediave të reja në trajtën e një kombinimi me mediat klasike. Vend pas vendi po shohim një skenar, të cilin e kemi parë për shembull në Europën Lindore më 1989, pas rënies së komunizmit. Atëherë nisëm të shihnim masa njerëzish që dilnin nga shtëpitë e tyre në protesta të bujshme duke luftuar kundër kontrollit të televizionit. Tani është akoma më e ndërlikuar.

Mendoj se efekti më i madh i mediave së komunikimit masiv, TV dhe gazeta, ishte të fuste politikën brenda „shtëpisë“ për ta neutralizuar kësisoj atë. Sepse në shtëpi ju keni orenditë tuaja, gruan tuaj,  një situatë jo aq politike, kështu që njerëzit nuk preferojnë ta braktisin TV, të ngrihen e të protestojnë përjashta. Porse tani, me këtë kombinim të mediave të reja me ato të vjetra, mendoj se njerëzit po shtyhen të dalin përjashta, pikërisht prej këtyre mediave. Në fakt i ngjan më shumë një baritjeje nga shtëpia nëpër rrugë, nga shtëpitë në kafene, ku duket se bëhet politika.

Aktualisht, ekziston një libër i famshëm rreth dallimeve mes amerikanëve dhe italianëve, shkruar nga dy autorë, Hallin dhe Paolo Mancini. Ata thonë që amerikanët shohin lajmet, dhe pastaj edhe njerëzit që janë shumë të dhënë pas lajmeve, kthejnë një gotë birre dhe shkojnë të flenë. Nuk bëjnë asgjë. Ndërsa italianët zemërohen, veshin xhaketën dhe dalin në shesh, nga sheshi shkojnë pastaj te zyrat e sindikatës apo të partive politike dhe thonë se duhet bërë diçka. Kështu tregojnë së paku, dhe mbase është e vërtetë.

Por ajo që dua të them unë, është se ky kombinim i mediave të reja dhe të vjetra, tani duket se po i shtyn njerëzit të dalin përjashta. Në Lindjen e Mesme p.sh. ky model duket se nisi në Tunizi. Dikush merr zjarr, pastaj njerëzit zemërohen, kjo transmetohet në TV, del në Al-Jazeera dhe pastaj njerëzit nisin të kuptojnë se ata nuk janë të vetmit që u ka ardhur në majë të hundës me qeverinë e tyre. Kemi një koncept në sociologji që e quajmë “injoranca pluraliste”, e cila nënkupton se “unë mendoj që jam i vetmi dhe nuk mund të shprehem.” Njësoj si te ‘Rrobat e reja të mbretit.’ Unë e di që mbreti është lakuriq, por nuk mundem ta them; e di që jam homoseksual, por mendoj se jam i vetmi. Pastaj ndodh diçka si raporti Kinsey dhe kjo i bën njerëzit të ndërgjegjshëm se ka shumë njerëz të tjerë aty jashtë, kështu që ndihen të fuqizuar dhe përpiqen të bëjnë diçka. Se ku të shpie kjo ‘diçka’ është tërësisht e paqartë. E kam fjalën, se ku do t’i shpjerë? A do të qëndrojë kjo marrëdhënie mes rrugës dhe partisë politike dhe parlamentin dhe qeverinë, apo do ta largojnë qeverinë dhe do të vendosin një regjim të ri, njësoj të keq dhe shtypës – kjo është çështja.

A mendoni se ky kombinim i mediave të reja dhe atyre të vjetra që po përjetojmë aktualisht është një ndryshim pozitiv?

Si fillim kjo më duket pozitive. Por në thelb nuk është aq i civilizuar. I ngjan një situate më të hershme …të turmave, dhe turmat nuk janë ideali i çdokujt për demokracinë, natyrisht jo i turmave të dhunshme. Kështu, ndërsa ndjejmë simpati më në fund me dikë që po rebelon, kjo nuk është shoqëria, në të cilën unë dua të jetoj, as në fillim, as në mes dhe mbase as në fund.

Pra, koncepti se Web-i është një mjet demokratizimi është i ekzagjeruar?

Me gjasë është i ekzagjeruar. Nuk e dimë me siguri, por mbase. Varet se kush e kontrollon atë. Çfarë do të ndodhë më pas, qoftë edhe nëse ata mund t’i shprehin kërkesat e tyre siç po bëjnë tani me lëvizjen e Occupy Wall Street që është më se e civilizuar, dhe gjithashtu këto turma, këto demonstrime janë ngjitëse. E pamë si erdhën nga Tunizia apo Egjipti drejt Sirisë, në  Bahrain në Wall Street apo në Tel Aviv, dhe në secilin nga këto raste, njerëzit që protestonin dyshonin nëse qeveria do t’i merrte seriozisht , gjë që zgjaste ca sepse qeveria tenton t’i injorojë këto gjëra. Ata mendojnë gjithashtu se kontrollojnë median dhe se moti do ndryshojë, dhe kjo e gjitha do mbarojë. Por ndërsa qeveria përpiqet ta trajtojë këtë seriozisht, njerëzit që protestojnë janë shumë dyshues për takimin që komiteti drejtues bën për plotësimin e kërkesave të tyre. Kështu që kjo nuk është shumë e qartë.

A është e domosdoshme për politikanët sot të komunikojnë përmes Internetit dhe medias sociale? A janë këto mjete të rëndësishme për të përfshirë dhe bindur njerëzit apo ende TV luan rolin kryesor në këtë drejtim?

Nuk mendoj se është një rrugë e mirë që të marrësh përmes saj mesazhe, të lëshosh slogane. Por zonja Merkel apo zoti Sarkozy nuk do të arrijnë të kenë sukses në median sociale.

Për t’u kthyer në komunikimin politik tradicional, a nuk ekziston disi një rrezik që kur komunikimi është kaq i mirë, kaq bindës, pritjet rriten aq shumë sa ndonjëherë na duket sikur komunikimi shkon përtej përmbajtjes reale dhe thelbit ose asaj që një politikan është në gjendje të bëj apo të bëhet?

Kjo ka qenë gjithmonë e vërtetë. Një mesazh është më i sofistikuar. Nëse ky mesazh është aq bindës sa thoni ju, kjo është çështje tjetër. Unë nuk jam ndonjë besues i madh i reklamës. Por disa nga kolegët e mi janë. Problemi qëndron gjithmonë përtej aftësisë që ofrojnë këta politikanë. Shikoni Obama-n, tani është në telashe të mëdha dhe me vetë mbështetësit e tij sepse nuk arriti të kishte sukses askund, përveçse mbase në marrëdhëniet me jashtë. Por ai nuk pati sukses ekonomikisht, në planin shëndetësor, nuk pati fat, le të themi…

Nga këndvështrimi i njerëzve, i opinionit publik, ç’mendoni për këtë? Sa vijmë dhe bombardohemi me lajme dhe komunikim – a do të mësohen ata ta përdorin gjithë këtë informacion, a janë të lumtur me këtë situatë?

Nuk e di nëse janë apo jo të lumtur. Personalisht mendoj se TV ka vdekur ose po vdes në kuptimin e ndarjes së përvojës. Kemi pasur si model familjen që ulet së bashku dhe sheh TV dhe e di që fqinjët gjithashtu po bëjnë të njëjtën gjë dhe gjithë bota po bën të njëjtën gjë. Media transmetonte live ceremonitë kryesore të shoqërisë, dhe çdokush i shihte ato. Tani që kjo gati ka përfunduar, ç’na na ka mbetur janë disa ngjarje shkatërruese si terrori apo katastrofat, si cunami dhe lufta. Këto janë gjërat që i bashkojnë njerëzit sot: TV është bërë kaq i decentralizuar sa që jo çdokush sheh të njëjtën gjë në të njëjtën kohë. Dhe unë jam i sigurt që njerëzit janë më cinikë në lidhje me median…

Duke u nisur nga këto ndryshime shumë të mëdha, cilat mendoni ju se janë sfidat më të mëdha në kërkimet studimore të fushës së komunikimit? A ka ndonjë çështje të rëndësishme që ende nuk është hulumtuar?

Po, besoj se po. Besoj se gjetjet më të mëdha do të jenë në rrjetet sociale. Përmes medias… ky është problemi i përgjithshëm që unë e quaj difuzion, ka të bëjë me mënyrën si përhapen gjërat dhe si përhapen gjërat në këto mesazhe, si lëvizjet sociale të Obama-s etj., por edhe atë që quhet minimi i të dhënave, që është njësoj si të zbuloj që njerëzit po dërgojnë mesazhe që përmbajnë brenda fjalën ‘grip’, le të themi, në Afrikën e Jugut. Kështu ne shohim se media sociale e përmban fjalën „grip“ më shumë se zakonisht dhe nëse dimë që afrikano-jugorët janë të lidhur me australianët mund të predikojmë se mandej gripi do të vijë në Australi. Kështu që i gjithë biznesi i rrjeteve sociale besoj se është e ardhmja dhe mundet ose jo të kontribuojë në demokratizim.